بیوگرافی و افتخارات پروفسورمریم میرزاخانی
امروزه نام مریم میرزاخانی برای بسیاری از افراد در سراسر دنیا، نامی شناخته شده است و کمتر کسی پیدا میشود که نام او به گوشش نخورده باشد. مریم میرزاخانی دانشمند ریاضی‌دان ایرانی که تحقیقات و نظریات مهمی را در علم ریاضیات به انجام رساند. وی در طول عمر کوتاهش افتخاراتی را به دست آورد که عده بسیار کمی توانستند به این مرحله برسند. در این مقاله از ویکی زندگی سعز داریم تا کمی درباره بیوگرافی و افتخارات او صحبت کنیم.
مریم میرزاخانی در تاریخ ۲۲ اردیبهشت ۱۳۵۶ در تهران به دنیا آمد. به‌گفته خودش، در کودکی آرزو نویسنده‌شدن داشت و هیجان‌انگیزترین لحظات کودکی‌اش را به مطالعه رمان سپری می‌گذرانده، طوری که هر چیزی که به دستش می‌رسیده، سریع مطالعه می‌کرد. هنگامی که بزرگ شد، تمایل به ریاضیات در وجودش به وجود آمد و در دوره دبیرستان تصمیم خودش را گرفت تا تحصیل خود را در رشته ریاضی ادامه دهد. بنابراین در دبیرستان و دانشگاه، رشته ریاضی را برای تحصیل انتخاب کرد.
مریم میرزاخانی یکی از دانشجویان موفق دانشگاه صنعتی شریف بود. او بعد از تکمیل تحصیلات خود در مقطع فوق‌لیسانس، تصمیم به مهاجرت و ادامه تحصیل در آمریکا گرفت. کارنامه درخشان مریم میرزاخانی سبب شد که او بورسیه دانشگاه هاروارد شود و دوره دکترای خود را در این دانشگاه بگذراند.
او در سال ۲۰۰۴ مدرک دکترای خود را گرفت و در ۲ دانشگاه پرینستون و استنفورد مشغول به تدریس شد. به‌دلیل علاقه زیادش به تحقیق و پژوهش، کمک‌هزینه تحصیلی دانشگاه هاروارد را رد کرد تا در مؤسسه ریاضیات کلی (Clay) در دانشگاه پرینستون نیوجرسی به‌عنوان محقق فعالیت کند. او در ۳۱سالگی به درجه استادتمامی رسید.
تخصص مریم میرزاخانی در ریاضیات نظری حاوی فضاهای مدول، نظریه تیچمولر، هندسه هذلولی، نظریه ارگودیک و هندسه سمپلتیک می‌شد.
جوایز و افتخارات مریم میرزاخانی
مریم میرزاخانی در سال‌های فعالیتش جوایز ارزشمندی به دست آورد، به طوری که در سال‌های ۱۳۷۳ و ۱۳۷۴ به کسب مدال طلای ریاضی در المپیاد کشوری نائل شد. همین موفقیت موجب شد تا به المپیاد جهانی ریاضیات در هنگ‌کنگ و کانادا راه یافته و در این مسابقات علاوه بر کسب بیشترین امتیاز، مدال طلا نیز به دست بیاورد. وی در سال ۲۰۰۹ جایزه بلومنتال را به دست آورد. براساس خبر انجمن ریاضی آمریکا، این جایزه مهم ریاضی به دلیل تز دکترای هوشمندانه به مریم میرزاخانی اهدا شد.
کسب جایزه فیدلز در سال ۲۰۱۴ کاری بود که مریم میرزاخانی به عناون نخستین زن در جهان به انجام رساند. از این جایزه به عنوان نوبل ریاضیات یاد میشود. برخی از جوایز و افتخارات او عبارتند از:
- مدال طلای المپیاد جهانی ریاضی (۱۹۹۴)
- مدال طلای المپیاد جهانی ریاضی (۱۹۹۵)
- فعالیت در پژوهشگاه دانش‌های بنیادی ایران (از ۱۹۹۵ تا ۱۹۹۹)
- جایزه افتخاری دانشگاه هاروارد (۲۰۰۳)
- جایزه برترین فارغ‌التحصیلان دانشگاه هاروارد (۲۰۰۳)
- جایزه پژوهشگر برتر بنیاد ریاضیات کِلِی (۲۰۰۴)
- کسب عنوان یکی از ۱۰ ذهن جوان جهان از سوی نشریه پاپیولار ساینس آمریکا (۲۰۰۵)
- جایزه ای‌ام‌اس بلومنتال (۲۰۰۹)
- دعوت به کنگره بین‌المللی ریاضیات برای سخنرانی (۲۰۱۰)
- جایزه ستر از طرف انجمن ریاضی آمریکا (۲۰۱۳)
- انتخاب‌شدن به‌عنوان یکی از ۱۰ فرد مهم سال ۲۰۱۴ از سوی مجله نیچر
- جایزه بنیاد ریاضیات کلی (۲۰۱۴)
- سخنران مدعو کنگره بین‌المللی ریاضی (۲۰۱۴)
- جایزه فیلدز (۲۰۱۴)
- عضویت در فرهنگستان علوم فرانسه (۲۰۱۵)
- عضویت در مجمع فیلسوفان آمریکا (۲۰۱۵)
- عضویت در آکادمی ملی علوم آمریکا (۲۰۱۶)
- عضویت در فرهنگستان هنر و علوم (۲۰۱۷)
- جایزه بریکترو در ریاضیات (۲۰۲۰ و پس از درگذشت)
ماجرای تصادف اتوبوس
نخستین سمینار دانشجویی ریاضی از ۲۲ تا ۲۵ اسفند ۱۳۷۶ در دانشگاه چمران اهواز برگزار شد. این سمینار با برگزاری بیست‌ودومین دوره مسابقات ریاضی دانشجویی هم‌زمان بود. تیمی سه‌نفره از دانشجویان دانشگاه شریف که مریم میرزاخانی، ایمان افتخاری و حسین نمازی اعضای آن بودند، در بخش مسابقه موفق به کسب عنوان اول تیمی شدند.
پس از پایان سمینار و در ۲۶ اسفند ۱۳۷۶، اتوبوس حامل دانشجویان از اهواز به مقصد همدان و سپس به‌سمت تهران حرکت کرد. ساعت دو و نیم نیمه‌شب این اتوبوس از جاده خارج شد و از ارتفاع ۶متری به داخل دره سقوط کرد. این حادثه دلخراش به فوت ۲ راننده اتوبوس، ۶ دانشجوی نخبه و مدال‌آور دانشگاه شریف و یک دانشجوی دانشگاه تهران منجر شد، ولی مریم میرزاخانی در این حادثه تلخ آسیبی ندید.
مریم پس از حادثه از حال بقیه دانشجویان بی‌خبر بود تا اینکه در بیمارستان از مکالمه پزشک و پرستار متوجه شد ۹ نفر در این حادثه کشته شده‌اند. خود وی اینطور می‌گوید:
“نمی‌دانستم چه کسانی فوت کرده‌اند. فقط می‌دانستم ۹ نفر هستند. تک‌تک بچه‌ها را جای فوت‌شده‌ها می‌گذاشتم و خاطرات مشترک و آخرین تصویری که از آنها در ذهنم بود، مرور کرده و فکر می‌کردم از دست‌دادن هرکدامشان چقدر مشکل است و چقدر دوستشان دارم.”
زندگی شخصی
مریم میرزاخانی عمری درخشان ولی کوتاه داشت. وی در اوج موفقیت، در ۲۳ تیر ۱۳۹۶ و در سن ۴۰سالگی به دلیل ابتلا به بیماری سرطان سینه از دنیا رفت. خبر بیمارشدنش چیزی در خدود یک سال قبل از کسب جایزه فیدلز به وی داده شد و همین مسئله اجازه نداد تا آنطور که باید از دریافت این جایزه خوشحال شود.
مریم میرزاخانی به‌رغم درخشش و موفقیت‌هایش، به‌هیچ‌وجه به قرارگرفتن زیر ذره‌بین رسانه‌ها علاقه‌مند نبود و به همین دلیل گفت‌وگوها و مصاحبه‌های زیادی از او انتشار نیافته است. به‌گفته همسر مریم میرزاخانی، او با وجود تمام افتخاراتش، خیلی متواضع بود و در جمع‌های دوستانه و مهمانی‌ها از این موارد چیزی نمی‌گفت.
وی در سال ۲۰۰۸ با یان واندراک پژوهشگر اهل کشور چک و دانشیار ریاضی دانشگاه استنفورد ازدواج کرد. همسر مریم میرزاخانی می‌گوید: “ما در سال ۲۰۰۸ در بالای کوهی در نیوهمشایر و با حضور کلا ۶ نفر ازدواج کردیم. در سال ۲۰۰۹ با شغل‌های عالی و آنچه موقعیتی تمام و کمال در زندگی به نظر می‌رسید، به کالیفرنیا منتقل شدیم و دخترم آناهیتا در سال ۲۰۱۱ متولد شد.”
مریم میرزاخانی در دوران بیماری نیز تا حد توان کار می‌کرد، اما هرچه به پایان عمر خود نزدیک‌تر می‌شد، بیشتر نگران آینده دخترش می‌شد. آناهیتا، دختر مریم میرزاخانی، ۶ساله بود که مادرش را از دست داد. البته مریم توانست پیش از مرگش به آرزوی خود برسد و مدرسه‌رفتن دخترش را ببیند.
معرفی کتاب نظریه اعداد
کتاب نظریه اعداد که حاصل مریم میرزاخانی با دوست ریاضی‌دانش، رؤیا بهشتی زواره است، تلاش دارد تا نظریه اعداد را به صورت ساده بیان کند، به همین دلیل مطالعه این کتاب آسان بوده و به تخصص خاصی نیاز ندارد.
از ویزگی های این کتاب میتوان به تنوع مسائل طرحشده در آن و سادگی این مسائل اشاره کرد. از طرفی دیگر مسئله‌هایی که در این کتاب مطرح شده، گرچه دارای بیانی ساده هستند، ولی یا حل‌نشده مانده‌اند یا حل آنها نیازمند کاربرد ریاضیات پیشرفته است.
کلام آخر
در این مقاله تلاش کردیم تا اندکی با زندگی مریم میرزاخانی آشنا شویم. او کسی بود که توانست به افتخارات زیادی دست پیدا کند و در عرصه پیشرفت، الگوی بسیاری از زنان در جهان شود. امیدواریم از مطالب ارائه شده در این مقاله لذت برده و توانسته باشید استفاده کنید.